Klem in je loyaliteit?

Stel dat je partner over jouw familie zegt dat het domme mensen zijn, die niks bereiken. Of dat je moeder niet te vertrouwen is, omdat ze alles direct door vertelt. Dat wil je niet horen. Daar word je boos van. En terecht. Want, hoewel het best waar kan zijn, wat de ander zegt, het blijft jouw familie. Daar wil je geen kwaad over horen. Zo werkt loyaliteit. Dat is een stukje bescherming van je familie, en van jezelf. Want je hoort bij elkaar en die band bestaat levenslang. Maar er zijn genoeg situaties waarin je klem komt te zitten in je loyaliteit. Dat je het moeilijk vindt om zelf ‘open te zijn’ over problemen die er spelen.

‘Geheime’ problemen

In mijn praktijk zie ik mensen die hebben meegemaakt dat hun ouders het druk hadden met werk of een groot gezin. Of te kampen hadden met ziekte of werkeloosheid. Of lastige opvoedingssituaties. Dat betekende dat de aandacht daar naar toe ging. En het kind werd ‘overgeslagen’. Niet bewust, dat is wel het belangrijkste om te zeggen. Ze hebben het daar als kind zeker moeilijk mee gehad. Maar het lastige is om het hardop te zeggen. Want, je valt je ouders af, ze hebben het niet expres gedaan. Ze hielden zeker van hun kinderen, maar ze hebben niet in de gaten gehad, dat hun kind soms meer nodig had dan ze konden bieden. Wat doe je dan als kind? Je zegt: het zijn mijn ouders en ja, dat gaat dan zo. Je neemt ze ‘loyaal’ in bescherming en je komt voor ze op. In therapie is het dan een hele weg om de erkenning voor je eigen ‘gemis’ te vinden. Hoe voelt het voor jou? Probeer het eens te voelen? Het mag. Als ook dit er mag zijn, kun je je eigen verdriet en gevoelens toestaan. Herstellen van binnen.

Zwaar beschadigd

Een heel andere situatie is het wanneer er grote problemen waren of zijn in het gezin. Bijvoorbeeld mishandeling tussen de ouders. Of geslagen worden als kind. Of het meemaken van pesten of misbruik in het gezin. Dat zijn zulke indringende dingen. Kapotmakend. En toch. Een kind is loyaal en vindt het heel moeilijk om erover te gaan praten. Want, stel je voor dat papa in de gevangenis moet. Of dat je gezin uit elkaar ligt, omdat er uithuisplaatsing volgt. Ten diepste wil het kind niet dat er ‘ingebroken’ wordt in de eenheid in het gezin. Maar het is ook vaak heel moeilijk omdat het kind zelf zich schuldig voelt aan de situatie. En dat het door goed gedrag niets kan veranderen. Of het kind denkt: door mijn gedrag worden de problemen alleen maar groter. Het komt door mij, ik ben niks waard. Als het over deze problemen gaat, zeg ik altijd: het kind wat het meest gekweld is, heeft de grootste loyaliteit. Juist ook voor kinderen uit deze situaties is voorzichtigheid in je spreken en handelen zo belangrijk. Het gaat erom om niet oordelend te spreken en mensen af te schrijven. Maar te beseffen en uit te spreken en ernaar te handelen, dat het desondanks je ouders waren. En dat je toch van ze mag houden, of het contact belangrijk blijft. Ook al zijn er heel moeilijke dingen gebeurd. Het blijven je ouders, het is een deel van jezelf.

Scheiding en verlies

Een heel andere situatie zie ik terug bij kinderen van gescheiden ouders. Ook daarin wordt een groot beroep gedaan op de loyaliteit. Ze houden van allebei, maar hoe gaat dat verder? Er zijn veel kinderen, die na een moeilijke periode hun evenwicht hervinden. Waar beide ouders een manier vinden om samenwerkende ouders te zijn, waardoor het voor de kinderen mogelijk blijft om van allebei te houden. Er kan wel een conflict ontstaan, als kinderen van een of beide ouders negatieve dingen over de ander horen. Dan weten ze niet welke kant ze op moeten. Vaak kiezen ze partij voor de zwakste. Of ze gaan willen bij de ander wonen waar het minst spanning is. Nog erger wordt het wanneer de andere ouder helemaal zwart wordt gemaakt. Ook dat heb ik meegemaakt in mijn praktijk. Dan wordt de spanning in de loyaliteit te groot, waardoor het kind het contact met de ouder stopt. Gespleten loyaliteit heet dan. Hoe moeilijk is het dan voor een kind om zich te verbinden met beide ouders. Dit levert niet voor niets ernstige schade op. Het is levensnoodzaak om te kunnen houden van twee ouders.

Je ziet verder de loyaliteit terugkomen, als er een stiefouder komt. Dat is ook het geval bij verlies van een ouder, door de dood. Het plekje van de eigen ouder is speciaal. Je verdraagt daar geen andere vader of moeder. En dat moet je dus heel goed begrijpen.

Wat heb je nodig om in loyaliteit te kunnen leven? 

Een aantal belangrijke dingen:

• Je bent onlosmakelijk verbonden met het gezin waar je uitkomt
• Niemand kan de plek innemen van jouw ouders, dat is speciaal en dat mag.
• Je mag positief zijn over je ouders, en begripvol. Je mag houden van allebei!
• Maar jouw plek, ook jouw pijn, hoort thuis in het hele verhaal.
• Ouders zijn niet volmaakt. Soms moeten ze geholpen worden in het dragen van hun verantwoordelijkheid.
• Als kind ben je nooit de schuld van problemen van volwassenen!
• Spreek als ouders niet negatief over de ander, in geen geval. Je breekt iets bij je kind!

Hulp nodig?

Wil je voor de problemen die jij zelf op dit gebied meemaakt hulp? Kom erover praten. Belangrijk in hulpverlening bij Driesnoer is dat je de verbinding met je familie niet verbreekt, maar ook erkenning krijgt voor jouw plek.